Klikni ovde za pomoć kod unosa
RAČUNOVODSTVENA PITANJA - OSNOVNA SREDSTVA
U svakodnevnom kontaktu sa korisnicima, tokom gotovo tri decenije, na hiljade različitih
pitanja stiglo je na našu adresu. U nastavku smo izdvojili nekolicinu najčešćih pitanja sa
odgovorima, naravno.
1. dodate vrednosti osnovnog sredstva - konkretno plaćam banci bez pdv, po sporazumu na 6 jednakih rata, dug prethodnog vlasnika teretnog vozila koje sam kupila. Taj iznos mesečnih plaćanja treba da se evidentira kao povećanje vrednosti OS. Kojim dokumentom da radim ulaz?
Vrednost osnovnog sredstva ne bi trebalo da bude vezana sa plaćanjem na rate. Ti po ulaznom dokumentu treba da proknjižiš vrednost nabavljenog osnovnog sredstva. Ulaz osnovnih sredstava se knjiži kroz VD-72 (ostali ulazni računi).
2. Kako se dobija Specifikacija POA obračuna?
Po čl.7 Pravilnika, svaki obveznik je dužan da za svako pojedinačno stalno sredstvo kroz Specifikaciju POA obračuna obezbedi sledeće podatke:
1) datum kada je stalno sredstvo nabavljeno i stavljeno u upotrebu;
2) iznos nabavne vrednosti;
3) datum započinjanja obračuna računovodstvene amortizacije;
4) iznos naknadnih ulaganja;
5) iznos računovodstvene amortizacije u poreskom periodu;
6) iznos računovodstvene amortizacije koji se, u poreskom periodu, priznaje za poreske svrhe;
7) iznos poreske amortizacije u poreskom periodu;
8) iznos poreske amortizacije koji se, u poreskom periodu, priznaje za poreske svrhe;
9) iznos neotpisane poreske vrednosti na kraju poreskog perioda;
10) iznos neotpisane poreske vrednosti na dan prestanka obračuna amortizacije;
11) iznos neotpisane računovodstvene vrednosti na dan prestanka obračuna amortizacije.
Obveznik je dužan da podatke iz stava 1. tač. 5), 6), 8), 10) i 11) člana 7. Pravilnika obezbedi i u zbirnom iznosu za sva stalna sredstva za koja se amortizacija utvrđuje u skladu sa ovim pravilnikom.
U Lidderu, kad odabereš „POA obračun“ i „Uradiš obračun“ (Ctrl+R) dobiješ: spisak konta osnovnih sredstava za koja je obračun urađen, specifikaciju sredstava koja su ušla u obračun po članu 10b, kao i Listu sredstava koja ne ulaze u POA. Čekiranjem polja "Prikazuj grupu dodatnih poreskih podataka" i "Prikazuj grupu dodatnih računovodstvenih podataka", dobijaš mogućnost da tabeli automatski popunjene Specifikacije menjaš izgled po nekim već definisanim mogućnostima. Ovo je samo brži način, jer isto možeš da dobiješ i standardnim podešavanjem tabele (klikom na zvezdicu u gorenjem, levom uglu tabele).
Čekiranjem polja - "Prikazuj samo kolone evidencije po čl. 7 pravilnika POA" - automatski podešavaš tabelu tako da bude vidljivo samo 11 polja koja su propisana kao obavezna za evidenciju po članu 7. Pravilnika o POA. Korisno, ako hoćete da štampate obračun u formi evidencije.
3. Šta je POA?
POA je obrazac za prikaz obračuna poreske amortizacije po pravilima iz čl.10b Zakona o porezu na dobit pravnih lica koji se obračunava samo za stalna sredstva nabavljena od 01.01.2019.god. pa nadalje.
POA obrazac po čl. 7 tačka 4 Pravilnika o amortizaciji stalnih sredstava koja se priznaje za poreske svrhe (Sl.glasnik RS 93/19) sadrži samo 3 polja u kojima se iskazuju podaci za sva stalna sredstva u zbirnom iznosu i to:
1) pod rednim brojem 1. - Iznos amortizacije koji se priznaje kao rashod u poreskom periodu;
2) pod rednim brojem 2. - Iznos razlike između neotpisane poreske i neotpisane računovodstvene vrednosti stalnih sredstava, koji se priznaje u poreskom periodu kao rashod u skladu sa članom 3. stav 7. ovog pravilnika;
3) pod rednim brojem 3. - Ukupan iznos amortizacije koji se priznaje kao rashod u poreskom periodu, izražen kao zbir iznosa sa red. br. 1. i 2. ovog obrasca. Podatak sa ovog rednog broja, uvećan za iznos amortizacije stalnih sredstava utvrđen na način propisan odredbama člana 10. Zakona, iskazuje se na odgovarajućem rednom broju Obrasca PB 1, koji je propisan pravilnikom kojim se uređuju sadržaj poreskog bilansa i druga pitanja od značaja za način utvrđivanja poreza na dobit pravnih lica.
4. Šta je Rezidualna vrednost?
Rezidualna vrednost je statistički podatak koji se objavljuje krajem februara od strane republičkog organa nadležnog za poslove statistike i predstavlja pet prosečnih mesečnih bruto zarada isplaćenih po zaposlenom u Republici, u poslednjem mesecu perioda za koji se vrši obračun amortizacije.
5. Kako i kada se radi obračun poreske amortizacije?
Nakon obračuna računovodstvene amortizacije, kada na red dođu poreska amortizacija i kreiranje OA i POA obrazaca, to možeš uraditi u sekciji BILANSI/OSNOVNA SREDSTVA/PORESKI OA i POA OBRAZAC
- Obračun poreske amortizacije (OA) stalnih sredstava.
Da bi obračun bio ispravan potrebno je da za svako osnovno sredstvo u šifarniku konta gde se vodi bude unesen podatak o amortizacionoj grupi tog sredstva, koja može biti od I do V, s tim da se može uneti i 0(Ndef.) koja označava da sredstva nisu određena u smislu poreske grupe. Postoji 6 redova u obrascu, s tim da se ne štampaju prve dve grupe. U 0. grupi su neraspoređena osnovna sredstva, u I grupi su građevine, a u II, III, IV i V grupi se nalaze osnovna sredstva koja ulaze u obračun poreske amortizacije. Ako je krajnji saldo pojedine grupe amortizacije od II do V, manji od rezidualne vrednosti celokupan saldo te grupe priznaje se kao rashod amortizacije i saldo grupe jednak je nuli. Sva sredstva nabavljena pre 2019. godine se nalaze u OA obrascu gde se vrši njihova poreska amortizacija, dok osnovna sredstva nabavljena od 01.01.2019.god. podležu obračunu poreske amortizacije kroz POA obrazac.
- Obračun poreske amortizacije (POA) po članu 10b Zakona o porezu na dobit pravnih lica i Pravilnikom o amortizaciji stalnih sredstava, koja se priznaje za poreske svrhe i važi od 01.01.2019.god.
Poreska amortizacija stalnih sredstava utvrđuje se primenom proporcionalne metode za svako stalno sredstvo posebno. POA obrazac nije samo obrazac, niti samo obračun, kao što je to OA, jer sadrži i kompletan obračun po stavkama pojedinačnih sredstava koja su pribavljena posle 2018-te. POA obračun sadrži tri propisana iznosa koja su proizvod posebno propisanog načina obračunavanja po svakom pojedinačnom sredstvu koje treba da se obračunava po posebnim propisima (član 10b) u odnosu na dosadašnju grupnu poresku amortizaciju u OA.
Obračun otpisa osnovnih sredstava se od 2019.god. radi na tri načina za jedan obračun. Stari, računovodstveni ostaje kakav je i bio u poslednjih desetak godina, OA obrazac nema promena, dok se POA obračunava na treći način koji podrazumeva spisak (specifikaciju sredstava) sa pojedinačnim obračunom sredstava, kao i zbirni "obrazac" sa tri polja.
Da bi POA obračun bio ispravan, neophodno je da u okviru kartice svakog sredstva postoje sledeći podaci: Datum nabavke sredstva, Poreska otpisana vrednost i Datum poslednjeg poreskog otpisa. Jednom obračunati POA obrazac će biti zapamćen tako kako je obračunat, sa datumom obračuna, tako da će sledeći ulazak u POA meni biti sa već urađenim POA obračunom. Kada sledeći put pokrenete obračun, on će prepisati POA koji već postoji, pamti se samo jedan - poslednji obračun. Dakle, obračun možete raditi više puta. Onaj koji snimite se pamti, a svako snimanje presnimava prethodni obračun. Kad je vaš obračun POA konačan, nakon snimanja potrebno je da podatke poreske amortizacije upišete u šifarnik stalnih sredstava za sledeću godinu.
Obračunate obrasce (OA i POA) izvoziš u xml za PDP (poreska prijava poreza na dobit preduzeća) korišćenjem tastera „Eksport u XML za PDP“.
6. Šta je OA?
OA Obrazac je prikaz obračuna amortizacije stalnih sredstava čiji je vek trajanja duži od jedne godine i priznaje se kao rashod u poreskom periodu iskazivanjem podatka u poreskom bilansu.
Stalna materijalna sredstva razvrstavaju se u pet grupa i svaka od njih ima zakonom propisane amortizacione stope. U OA obrazac se unose podaci obračuna za stalna sredstva razvrstana u grupe II-V koje se utvrđuju primenom degresivne metode na vrednost sredstava razvrstanih po grupama. Osnovicu za amortizaciju, u prvoj godini čini nabavna vrednost, a u narednim periodima neotpisana vrednost koju je sredstvo imalo na kraju prethodnog perioda. Odredbe po čl.10. Zakona o porezu na dobit pravnih lica primenjuju se na obračun amortizacije stalnih sredstava stečenih zaključno sa 31. decembrom 2018. godine, odnosno, poslednjim danom poreskog perioda koji počinje u 2018. godini, a za stalna sredstva razvrstana u grupe II-V najkasnije na obračun amortizacije tih sredstva zaključno sa 31. decembrom 2028. godine, odnosno poslednjim danom poreskog perioda koji počinje u 2028. godini.
7. Kako se radi računovodstvena amortizacija osnovnih sredstava?
Amortizaciju osnovnih sredstava u Lidderu možeš da radiš iz menija BILANSI/OSNOVNA SRED./OBRAČUN. Po unosu datuma, konta osnovnih sredstava, konta otpisa i konta troška, dobijaš mogućnost da biraš po kom kriterijumu će biti složena lista. Ako imaš više od 1000 osnovnih sredstava na jednom kontu, dobićeš i pitanje koje se odnosi na redni broj do kog si stigao u prethodnom obračunu (tu treba da uneseš redni broj koji ti je Lidder ispisao u prethodnom obračunu). Na sva prethodna pitanja moraš odgovoriti isto ako radiš više obračuna za jedan konto. Nakon svih ovih pitanja dobićeš obračunsku listu koja je formirana, a koju dalje možeš da odštampaš i proknjižiš korišćenjem standardnih komandi. Odabirom opcije "Knjiženje“ iz standardnog menija, biće ti proknjižen nalog i lista amortizacije osnovnih sredstava.
8. Šta je ?
Materijalno trošenje, habanje osnovnih sredstava (oruđa za rad, opreme, uređaja, građevina) uz istovremeno smanjivanje (otpis) njihove početne vrednosti i prenošenje te vrednosti na proizvode. Istekom veka trajanja, osnovna sredstva se fizički rashoduju, ali su vrednosno ostala u novčanom obliku kao amortizacioni fond. Amortizacija osnovnih sredstava se radi na kraju poslovne godine ili jednom mesečno ako troškovi amortizacije bitno utiču na rezultat poslovanja, i ako je to osnov za obračun zarada radnicima.
9. Kako da uradim fakturu za osnovno sredstvo koje prodajem?
Fakturisanje osnovnih sredstava se radi kroz standardni Lidder interfejs za fakturisanje robe. Da bi fakturisali osnovna sredstva potrebno je da uneseš konta prihoda i rashoda od prodaje osnovnih sredstava u listi kontiranja za ostalo i da pri fakturisanju kod unosa konta magacina uneseš konto osnovnih sredstava. Dalje unosiš svoje osnovno sredstvo kao da je bilo koji drugi artikal, tj. unosiš količinu i cenu.
Pre prodaje osnovnog sredstva potrebno je da uradiš amortizaciju tog OS kroz standardni nalog obračuna amortizacije, a na datum prodaje tj. otuđenja osnovnog sredstva.
10. Kako da proknjižim nabavku osnovnog sredstva?
Nabavku osnovnog sredstva unosiš kroz ulazni račun (VD 72) odabirom stavke menija NOVI POSLOVI/NALOZI/UL.RAČUNI/ULAZNI RAČUNI. Zatim, unosiš datum, dobavljača, oznaku dokumenta, datum dokumenta i datum plaćanja (valutu). U dokument unosiš konto osnovnih sredstava npr. 0230 i otvaraš novu šifru-analitiku osnovnog sredstva. Lidder će znati da je to konto osnovnih sredstava i pri otvaranju analitike je potrebno, pored naziva osnovnog sredstva, uneti godišnju stopu otpisa, datum nabavke, otpisanu vrednost i datum poslednjeg otpisa (ova dva podatka se unose samo ako unosiš sredstvo kao stavku početnog stanja pri prelasku iz nekog drugog softvera na Lidder), grupu u koju spada (u smislu poreske amortizacije), oznaku da li se radi OA ili POA i količinu. Posle odabira šifre osnovnog sredstva treba odabrati poresku tarifu, ukupan iznos sa računa (za odabranu tarifu), iznos PDV-a koji možeš i/ili iznos PDV-a koji ne možeš koristiti, a komandom "K" na kraju ćeš proknjižiti nalog. U nalogu će se pored konta dobavljča, PDVa i OS, naći i konto nabavke opreme u pripremi na kome se samo evidentira osnovno sredstvo.
11. Šta sve mogu da uradim u vezi sa osnovnim sredstvima u LIDDERu?
Možeš da uradiš sleće:
- Nabavku i evidentiranje osnovnih sredstava. Knjiženem ulaznog računa od dobavljača evidentiraš nabavljeno osnovnosno sredstvo sa svim njegovim podacima (vrsta i količina, datum nabavke, amortizaciona stopa i grupa, kao i ostale podatke koji su bitni za O.S.),
- Pregled, štampu i eksport specifikacije svih unetih osnovnih sredstava, sa svim neophodnim podacima o njima,
- Štampaš popisnu listu osnovnih sredstava koja je spremna za fizički popis,
- Obračun i knjiženje računovodstvene amortizacije osnovnih sredstava,
- Obračun amortizacije za poreske svrhe na OA i POA obrascu,
- Prodaju osnovnih sredstava i evidentiranje te prodaje izdavanjem fakture kupcu, i
- Sve godišnje obračune i obrasce koji se izvoze na portal PU ili APR možeš da eksportuješ u odgovarajući format.
12. Šta je osnovno sredstvo?
Da bi privredni subjekat obavljao svoju delatnost ili izvršavao zadatak zbog kojeg je konstituisan mora raspolagati sa određenim obimom i strukturom osnovnih i obrtnih sredstava. Ako ih gledamo kao vrednost, osnovna sredstva se sporo menjaju i traju duže od godinu dana. O.S. sukcesivno prenose svoju nabavnu vrednost na proizvedene učinke u nizu uzastopnih obračunskih perioda korišćenja ili upotrebe.
Prema položaju O.S. u procesu reprodukcije, razlikuju se osnovna sredstva u upotrebi, u pripremi i van upotrebe. O.S. u upotrebi su: zemljišta, građevinski objekti, oprema, dugogodišnji zasadi, takozvane materijalne investicije u koje spadaju materijalna prava i osnivačka ulaganja. O.S. van upotrebe su onaj deo osnovnih sredstava koji se nalaze u preduzeću, ali zbog izmenjenog proizvodnog asortimana nisu u funkciji. Kada su osnovna sredstva u takvom stanju da ne mogu više da se koriste niti da se prodaju na tržištu, organ upravljanja preduzeća formira komisiju za rashodovanje osnovnih sredstava.
13. Ukoliko je krajnji saldo određene grupe koji obveznik iskaže na Obrascu OA, koji bude podnosio počev od poreskog bilansa za 2019. godinu, manji od propisanog procenta u odnosu na krajnji saldo te grupe koji je obveznik iskazao u Obrascu OA na dan 31.12.2018. godine (odnosno na poslednji dan poreskog perioda koji počinje u 2018. godini), u tom slučaju se celokupni saldo grupe priznaje kao rashod u poreskom bilansu za tekuću godinu. Kako da prebacim kompletan iznos u rashod amortizacije?
U toj situaciji, potrebno je da za tu grupu uradiš naknadni reobračun korišćenjem komande "Shift + B" (Uzmi početni saldo iz računovodstva (sa PS) i obračunaj) gde ćeš dodatno uneti grupu za koju menjaš iznos rezidualne vrednosti za koju će biti priznata amortizacija. Iznos rezidualne vrednosti menjate pre pokretanja ponovnog obračuna za odabranu grupu, iznos koji unosiš treba da bude jednak iznosu neotpisane vrednosti grupe za koju radiš reobračun. Reobračune radiš pojedinačno po grupama i na taj način ćeš celokupan saldo grupe priznati kao rashod amortizacije a da ne poremetiš obračunatu amortizaciju koja je urađena za ostale grupe na osnovu propisane rezidualne vrednosti od 5 prosečnih mesečnih bruto zarada.
14. Radim amortizaciju na dan 30.09. i ne slažu mi se poreska i računovodstvena amortizacija iako imaju istu stopu otpisa i istu otpisanu vrednost. Zašto?
Razlika je u tome što se računovodstvena amortizacija računa po mesecima, a poreska po danima. U slučaju obračuna računovodstvene amortizacije za period do 30.09. ima 9 meseci, pa godišnji procenat od 15% (za 12 meseci), za 9 meseci iznosi 11,25%. U slučaju poreske amortizacije za obračun ima 273 dana i u tom slučaju godišnji procenat od 15% (za 365 dana), za 273 dana je 11,22%.
dodate vrednosti osnovnog sredstva - konkretno plaćam banci bez pdv, po sporazumu na 6 jednakih rata, dug prethodnog vlasnika teretnog vozila koje sam kupila. Taj iznos mesečnih plaćanja treba da se evidentira kao povećanje vrednosti OS. Kojim dokumentom da radim ulaz?